عوامل موثر در انتخاب رشته نهم
انتخاب رشته نهم تنها به کارنامه پایه نهم دانش‌آموز وابسته نیست. بسیاری از دانش‌آموزان در جلسات مشاوره نهم این سوال را مطرح می‌کنند که برای انتخاب رشته‌هایی مانند تجربی، نمره کدام درس‌ها اهمیت بیشتری دارد؟ گرچه نمرات کارنامه نقش مهمی دارند و یکی از موثرترین عوامل در انتخاب رشته محسوب می‌شوند، اما تنها عامل تعیین‌کننده نیستند. عوامل دیگری نیز در این فرآیند تاثیرگذار هستند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین این عوامل اشاره خواهیم کرد.
چه عواملی در انتخاب رشته نهم تاثیر گذارند؟
در سیستم آموزش‌وپرورش کشور، نمره به‌عنوان عامل اصلی تعیین‌کننده شناخته شده و توجه کمی به استعدادها و علایق دانش‌آموزان صورت می‌گیرد. از گذشته، این تصور شکل گرفته که دانش‌آموزان قوی باید به رشته‌های تجربی و ریاضی بروند، دانش‌آموزانی با توانایی حفظیات بالا به سمت رشته انسانی هدایت شوند، و دانش‌آموزان کم‌کار و ضعیف به رشته‌های فنی‌وحرفه‌ای و هنرستان سوق داده شوند.
این ذهنیت کاملاً اشتباه است. دانش‌آموزان کم‌کار حتی در رشته‌های فنی‌وحرفه‌ای و هنرستان نیز با چالش‌های جدی مواجه می‌شوند، زیرا این رشته‌ها نیازمند فعالیت‌های عملی و اجرایی بسیاری هستند. بنابراین، انتخاب رشته باید متناسب با استعدادهای واقعی دانش‌آموز باشد.
گاهی اوقات، استعداد حتی از علاقه هم مهم‌تر است. چراکه اگر دانش‌آموز استعداد کافی در یک زمینه نداشته باشد، حتی با علاقه زیاد هم ممکن است نتواند به موفقیت مطلوب دست پیدا کند. بنابراین عوامل موثر در انتخاب رشته نهم را به ترتیب اهمیت می توان شامل موارد زیر دانست:
1) شناسایی استعداد فرد
پیش از ارزیابی نمرات، باید استعدادهای دانش‌آموز را شناسایی کرد. به‌عنوان‌مثال، اگر دانش‌آموزی در فعالیت‌های بدنی مهارت دارد، رشته تربیت بدنی می‌تواند برای او مناسب باشد. همچنین اگر به کارهای یدی و عملی علاقه‌مند است، رشته‌هایی مانند مکانیک در هنرستان انتخاب‌های مفیدی خواهند بود. شناسایی این قابلیت‌ها و توانمندی‌ها می‌تواند دانش‌آموز را به مسیری هدایت کند که با استعدادها و علایق او هماهنگ باشد.
اگر فردی توانایی تحلیل و استدلال قوی دارد، رشته علوم انسانی انتخاب مناسبی برای او خواهد بود. همچنین افرادی که در ریاضیات مهارت بالایی دارند، بهتر است به سمت رشته ریاضی هدایت شوند. در نهایت، اگر دانش‌آموزی سخت‌کوش، توانمند و متمرکز بر یک هدف است، رشته تجربی گزینه‌ای مناسب خواهد بود.
تشخیص دقیق استعدادهای دانش‌آموزان نیازمند ارزیابی علمی و تخصصی است که باید توسط روانشناس انجام شود. این فرآیند با استفاده از تست‌های روان‌سنجی معتبر می‌تواند توانایی‌ها، علایق و نقاط قوت دانش‌آموز را شناسایی کند و تصمیم‌گیری بهتری برای انتخاب مسیر تحصیلی او فراهم آورد.
2) علاقه مندی واقعی فرد
بر اساس یک رویای کودکی صرفاً نمی‌توان انتخاب‌رشته کرد و آیندهٔ تحصیلی و شغلی فرد را مشخص کرد. از عوامل مؤثر در انتخاب‌رشتهٔ نهم به دهم، توجه به علاقهٔ ناخودآگاه و واقعی فرد می‌باشد. چراکه خیلی از علاقه‌مندی‌ها زودگذر است و ممکن است بعد از مدتی فرد متوجه شود که آنچه به آن علاقه داشته با آنچه در واقعیت وجود دارد، متفاوت است.
از این رو باید بر اساس سنجش ناخوداگاه فرد، علاقه مندی واقعی او را به دست آوریم که این کار نیز با استفاده از تست هالند توسط روانشناس متخصص امکان پذیر است.
3) نمرات دوره اول دبیرستان
نمرات دورهٔ اول دبیرستان از عوامل مؤثر در انتخاب‌رشتهٔ نهم دانش‌آموزان است و حتی می‌توان آن را مهم‌ترین عامل از نظر آموزش‌وپرورش و مدارس دانست. شاید برای شما جای سؤال باشد که چرا نمرات دورهٔ اول؟ مگر نمرهٔ امتحانات نهایی نهم تأثیرگذار نبود؟
باید گفت که خیر. درست است که نمرات نهایی نهم با ضریب ۳ تأثیر می‌گذارد، اما نمرات کل کارنامهٔ هفتم و هشتم نیز با ضریب ۱ در انتخاب‌رشتهٔ نهم به دهم مؤثر است. برای همین دانش‌آموزان دورهٔ اول در پایه‌های هفتم و هشتم نیز باید مراقب نمراتی که کسب می‌کنند، باشند. چراکه نمرات هر سه سال هفتم، هشتم و نهم از عوامل تأثیرگذار در انتخاب‌رشتهٔ نهم می‌باشد.
با توجه به تأثیر نمرات هفتم و هشتم در انتخاب‌رشتهٔ نهم به دهم، باید یادآوری کنم که چون امتحانات این پایه‌ها به‌صورت داخلی است و معمولاً معلم مدرسه سخت‌گیری زیادی ندارد، دانش‌آموز باید تلاش کند تا بتواند حتی به معدل ۲۰ دست پیدا کند.
همچنین دانش‌آموزانی که در دورهٔ اول دبیرستان در مدارس تیزهوشان تحصیل می‌کنند، اگر معدل سه سال هفتم، هشتم و نهم آن‌ها جزو معدل‌های الف مدرسه باشد، در دورهٔ دوم، بدون شرکت در آزمون تیزهوشان می‌توانند وارد رشتهٔ دلخواه خود در همان مدرسه شوند.
4) نظر دبیران، از عوامل موثر در انتخاب رشته نهم
جالب است بدانید که علاوه بر دانش‌آموز، دبیران او نیز باید یک فرم نظرسنجی تکمیل کنند که نظر خود را در رابطه با وضعیت هر دانش‌آموز بیان کنند. یعنی هر دبیر نظر می‌دهد که دانش‌آموز موردنظر برای چه رشته‌ای مناسب‌تر است.
از آنجایی که نظر دبیران یکی از عوامل مؤثر در انتخاب رشتهٔ نهم است و هیچ پایه و اساس علمی ندارد و صرفاً بر اساس نظر شخصی است، بهتر است اگر علاقه‌مند به رشتهٔ تجربی یا ریاضی هستید و استعداد و علاقهٔ واقعی در این زمینه دارید، در کلاس علوم و ریاضی بسیار فعال و کوشا باشید.
همچنین داوطلبان علاقه‌مند به انسانی باید در کلاس‌های مطالعات، فارسی و عربی عملکرد بهتری از خود ارائه دهند. البته که بعد از دبیران هر درس، مدیر مدرسه نیز یک نظر نهایی برای انتخاب رشتهٔ نهم به دهم فرد دارد.
در اصل، نظر مدیریت مدرسه بر اساس شناختی که از دانش‌آموز دارد، یکی دیگر از عوامل مؤثر در انتخاب رشتهٔ نهم است.
5) نظر والدین در انتخاب رشته نهم
آخرین عامل مؤثر در انتخاب رشته نهم به دهم، تکمیل فرم نظر سنجی والدین است که بر اساس شناختی که از فرزند خود دارند، فرم را تکمیل می‌نمایند که البته این فرم همیشه همپوشانی زیادی با نظر دانش‌آموز دارد.
در کل، مهم‌ترین عوامل مؤثر در انتخاب رشته نهم به دهم دانش‌آموزان، از نظر آموزش و پرورش نمره و از نظر اصول درست آموزشی بررسی استعدادها و علایق دانش‌آموزان و آموزش صحیح شیوه‌های مطالعه است.
اینکه دانش‌آموزی درس ضعیفی دارد صرفاً وارد رشته‌های فنی شود، اصلاً درست نیست و یا برعکس دانش‌آموزان قوی در ریاضی و تجربی تحصیل کنند. بلکه باید دید که استعداد فرد و علاقه واقعی او در چه زمینه‌ای است و سپس بررسی کرد که به چه علت دانش‌آموز در دروس خود ضعیف عمل می‌کند.
و سعی کرد که با روش‌های اصولی، شیوه مطالعه صحیح را به او آموزش داد. اگر در زمینه مشاوره و برنامه‌ریزی درسی، برای فرزند خود یک همراه مطمئن و مؤثر مد نظر داشتید، گروه آموزشی قدم اول پرقدرت در کنار شما است.
