راه های مقابله با خستگی در زمان مطالعه
خستگی یک حالت روانی یا جسمی است که فرد انرژی قبلی را ندارد و نمی‌تواند کارهای روزانه‌ی خود را با کیفیت قبلی انجام دهد. خستگی یک حالت کاملاً عادی است که همه‌ی ما در طول یک روز، یک هفته یا یک ماه با آن مواجه می‌شویم. بنابراین لازم است تا آن را به‌صورت علمی بشناسیم و برطرف سازیم. یکی از رایج‌ترین خستگی‌ها، احساس خستگی در زمان مطالعه می‌باشد. برای همین هدف اصلی این مقاله ارائه‌ی راه‌های مقابله با خستگی در زمان مطالعه برای دانش‌آموزان می‌باشد.
انواع خستگی
همان‌طور که در ابتدا توضیح دادم، خستگی می‌تواند حالت‌های مختلفی داشته باشد. بنابراین برای آنکه راهکار مناسب برای برطرف کردن آن را بدانید، در ابتدا باید نوع خستگی، بی‌حالی یا کمبود انرژی شما مشخص شود و سپس به دنبال راهکار آن باشید. خستگی در اصل یک احساس است که شامل دو نوع می‌شود: ۱- خستگی جسمی و ۲- خستگی روانی.
1-خستگی جسمی
در خستگی جسمی، فرد انرژی روانی کافی برای گذراندن روز را دارد، اما متأسفانه جسم او یاری نمی‌کند. خستگی جسمی می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها به سبک خواب و تغذیه افراد برمی‌گردد. دانش‌آموزان زمانی دچار خستگی جسمی می‌شوند که تغذیه مناسب نداشته باشند. چرا که هر یک ساعت مطالعه دروس کنکوری برابر با ۴ ساعت کوهنوردی از یک دانش‌آموز کالری می‌سوزاند. بنابراین اگر تغذیه به صورتی باشد که ویتامین‌ها و مواد مغذی لازم بدن تأمین نشود، دانش‌آموز دچار خستگی جسمی می‌شود. برای همین یکی از راهکارهای مقابله با خستگی در زمان مطالعه، بررسی تغذیه فرد می‌باشد.
عامل بعدی خواب بدون کیفیت است. خیلی از افراد در طول شبانه‌روز به اندازه کافی استراحت دارند، اما زمانی که صبح‌ها از خواب بیدار می‌شوند، هنوز خسته هستند و با احساس درد در کمر خود از خواب بیدار می‌شوند. علت این موضوع پایین بودن کیفیت خواب می‌باشد.
همچنین محیط مطالعه، نوع نشستن در زمان مطالعه و عوامل دیگر می‌تواند در ایجاد خستگی و بی‌حالی جسمی مؤثر باشد که در ادامه در بخش ارائه راه‌های مقابله با خستگی در مطالعه در زمینه تغذیه مناسب، خواب با کیفیت و محیط مطالعه صحبت خواهیم کرد.
2-خستگی روانی
عامل بعدی در بروز خستگی، عوامل روانی می‌باشد. خیلی از مواقع خستگی‌ها ناشی از عوامل جسمی مثل خواب و تغذیه نمی‌باشند، بلکه موضوعات روانی مثل تحمل فشارهای درسی، استرس و اضطراب می‌توانند نوعی بی‌حالی و بی‌انگیزگی در افراد ایجاد کنند. بروز خستگی روانی در دانش‌آموزان بسیار شایع‌تر می‌باشد. از این رو، در زمان مراجعه به مشاور تحصیلی، در ابتدا باید عوامل ذهنی و روانی مورد بررسی قرار گیرند و راهکارهای کاهش خستگی در زمان مطالعه بر حسب کاهش استرس و اضطراب ارائه شود.
راه های مقابله با خستگی جسمانی
خستگی یک احساس ناخوشایند در بدن و جسم افراد می‌باشد. نیرویی که مانع اجرای کارها با کیفیت می‌شود و حتی ممکن است یک روز تمام شما را از روتین زندگی خارج کند. اگر عامل درونی و یا فشار و استرس عامل خستگی شما نبود و ذهن شما کاملاً آزاد و رها بود، بهتر است علت بی‌حالی خود را در تغذیه، خواب و فیزیک بدنی خود جست‌وجو نمایید. برای رفع این مشکل از راه‌های مقابله با خستگی جسمانی در زمان مطالعه، که شامل موارد زیر می‌باشد، استفاده نمایید.
1-تغذیه
عامل اصلی سوخت و ساز مغز مخصوصا در زمان مطالعه گلوگز می باشد. اگر مواد مغذی به اندازه کافی به بدن نرسد؛ فرد دچار بی رمقی و بی حالی می شود. بهتر است موارد زیر را حتما در رژیم غذایی خود قرار دهید:
- استفاده از قرص آهن و ویتامین های گروه B
- نوشیدن حداقل 8 لیوان آب در شبانه روز
- مصرف میوه و سبزیحات در طول روز
- استفاده از میوه ها و سبزیجات قرمز رنگ
- خوردن آب عدس و سایر حبوبات
- استفاده از هل و دارچین و زنجبیل در چای
- استفاده از پروتئین ها مانند شیر و ماست
- استفاده ار کافئین و مصرف شکلات تلخ
- استفاده از مغز ها مخصوصا بادام
- استفاده از شیره انگور در صبحانه
2- کیفیت خواب
البته که کمیت خواب نیز می تواند در بروز خستگی موثر باشد؛ اما نیاز به خواب 6 الی 8 ساعت در طول شبانه روز بر هیچ کس پوشیده نیست. اما کیفیت خواب در بروز خستگی بسیار موثر می باشد. خیلی از ما در زمان صبح با اینکه به میزان کافی خواب بوده ایم؛ اما هنور احساس خستگی داریم. این جمله من برای خیلی از افراد آشنا می باشد. اما برای رفع خستگی جسمانی در زمان مطالعه که علت ان کیفیت خواب می باشد باید راهکار های زیر را حداقل به مدت دو هفته اجرا کنید:
- محیط خواب خود را عاری از هر گونه لوازم الکترونیکی مانند موبایل و لپ تاپ کنید
- افکار و اتفاقات در طول روز خود را قبل از خواب روی کاغذ بیاورید.
- با یاد خدا وارد رخت خواب شوید
- محیط خواب بیش از اندازه گرم ویا سرد نباشد
- از لباس راحت در زمان خواب استفاده نمایید
- قبل از خواب از دمنوش گل گاو زبان و یا شیر گرم استفاده کنید
استفاده از این روش ها می تواند به افزایش کیفیت خواب شما کمک کند و از همه مهم تر با خستگی شما در طول روز مقابله کند. چرا که خستگی جسمی اگر برطرف نشود؛ موجب کاهش عملکرد فرد می شود و از همه مهم تر می تواند بر عوامل روانی نیز تاثیر منفی بگذارد.
3- محیط مطالعه
عامل دیگری که می تواند در خستگی فرد در زمان مطالعه تاثیر بگذارد؛ محیط مطالعه او می باشد. اگر محیط مطالعه استاندارد نباشد می تواند موجب خستگی چشم ها، کمر درد و گردن درد شود. از این رو استاندارد های زیر را در زمان مطالعه حتما رعایت نمایید:
- نور اتاق مطالعه شما ترکیبی از نور زرد و سفید باشد
- حتما پشت میز و صندلی مطالعه کنید
- دمای اتاق شما حدودا بین 25 الی 27 درجه باشد.
- محیط مطالعه خالی از هر گونه عوامل حواس پرتی مثل وسائل تریینی باشد.
راه های مقابله با خستگی روانی
خستگی روانی می‌تواند مخرب‌تر از خستگی جسمانی باشد، زیرا خیلی قابل مشاهده نیست. هر زمان بی‌دلیل انرژی نداشتید و یا کیفیت عملکرد شما رو به نزول بود، بدانید دچار خستگی روانی شده‌اید که امری کاملاً طبیعی است. معمولاً خستگی روانی از فشار زیاد و استرس ناشی می‌شود که باید شناسایی و برطرف شود و این کار باید توسط یک مشاور متخصص صورت پذیرد، چرا که در صورت استمرار این وضعیت، دانش‌آموز دچار فرسودگی روانی می‌شود و حتی ممکن است از رسیدن به هدف خود منصرف شود. اما راهکارهای مقابله با خستگی در زمان مطالعه، از نوع خستگی روانی، می‌توانند بسیار مؤثر واقع شوند. اما نکته حائز اهمیت در این است که اجرای این تکنیک‌ها نیاز به استمرار دارد تا به نتیجه مطلوب برسد. بنابراین بهتر است صبور باشید.
1-ورزش کنید
ورزش کردن باعث ترشح هورمون‌هایی مانند سروتونین و اندورفین در بدن می‌شود که خستگی را از بین می‌برد و موجب شادی و نشاط می‌گردد. اگر فرصت دارید، حتماً به باشگاه بروید و در غیر این صورت، روزانه ۳۰ دقیقه در منزل ورزش کنید و یا حتی می‌توانید با یک آهنگ شاد برقصید که بسیار مؤثرتر هم می‌باشد.
2-افکار خود را نظم دهید
نوشتن یک راه حل مناسب برای نظم بخشیدن به افکار است. اگر موضوعی ذهن شما را در گیر کرده است و موجب استرس شما شده؛ حتما ان را یادداشت کنید و علل آن را بررسی نمایید. این کار به آسودگی روانی شما بسیار کمک می کند. برای مشکلات خود راهکار ارائه دهید و برای اجرای راهکار ها برنامه ریزی کنید.
3-هدف خود را مشخص کنید
یکی از دلایل خستگی و بی‌انگیزگی این است که ما در اصل نمی‌دانیم که از زندگی و مسیر خود چه می‌خواهیم. بی‌هدف بودن موجب کاهش انگیزه می‌شود و زندگی بدون انگیزه خسته‌کننده و کسالت‌آور می‌گردد. بنابراین اگر دچار خستگی روانی شدید، بهترین راهکار برای مقابله با خستگی در زمان مطالعه این است که یک‌بار دیگر هدف و یا اهداف خود را بررسی کنید. مشاهده ویدئو زیر در انتخاب بهتر هدف می‌تواند به شما کمک کند.
4-خروج از تکرار و راه های مقابله با خستگی
یکی از دلایلی که دانش اموزان دچار خستگی می شوند؛ این است که برنامه زندگی و درسی انها دچار تکرار و روتین شده است. اگر دچار حس بی حالی و بی رمقی شدید؛ بهتر است در روز خود تنوع ایجاد کنید. مثلا محیط مطالعه خود را تغییر دهید. واحد های درسی خود را تغییر دهید و …
5- برای مقابله با خستگی از مشاور کمک بگیرید
اگر مشکل شما فراتر بود و با هیچ یک از موارد بالا برطرف نشد در اینجا توصیه می کنم قبل از انکه زمان خود را از دست بدهید؛ حتما با یک مشاور متخصص در این زمینه مشورت نمایید تا مسائل و مشکلات شما را به صورت ریشه ای بررسی نماید و مناسب با انها راهکار ارائه دهد.
